Tolyšə mifologijə

Tolyšə mifologijə — umumijə tolyšon mifologijə nəzəron. Tolyšə mifologijə nəzər yštənədə hestyše təbiəti kult, Avestədə zərduštəti dini təsir ijən de Islami omə elementon.
Umute
[sərost bykə | kodi sərost karde]Ən iminə ki tolyšə folklori bə ǧələm səše miəllim Bajrəməlibekov Tejmurbek be, əv «Sbornik materialov dlя opisaniя mestnosteй i plemen Kavkaza» («Ǧafkazi xəlǧon ijən vyron nom-nyšon karde ičo kardə byə materialon») kitobədə 1894—1899 soronədə nyvyštəšbe. Bajrəməlibekov se gylə məǧolədə tolyšə nəǧylon, əfsonon ijən bovə kardə cijonku nyvyštyše. 1894 sorədə tolyšə general-major Mir Əsəd-bek Tbilisiədə žijə vaxtədə dastək kardyše bə zyvonšynosi, etnografi Lopatinskij L.G., ijən osə kardyše əcəj gyrdə kardə tolyšə zyvonədə «Talyšinskije teksty» («Talışinskix tekstov») tolyšə mətnon.


Dy gylə mətn tolyšə zyvonədə tolyšə nəǧylon bin — «Sehrinə sef» ijən «Tarso», — əvon bə urusi zyvon pegordynijə byəbin ijən cap kardə byəbin «Ǧafkazi xəlǧon ijən vyron nom-nyšon karde ičo kardə byə materialon» kitobədə.
Tolyšə mifologijə personažon
[sərost bykə | kodi sərost karde]- Əždəho — əždlhoje, more, əlejh šə igide, pešo zybudi simoje;
- Alažen — čynə činsədə žen, vəšjənə žen, bə zandə ženon zəror žəj kulšijedə;
- Alamerd — merdə činsədə višə vyčud, vəšjəne u bo odəmi xotojine;
- Viəvənǧoli, Ǧol — bə Alamerdi oxšəš dojdə;
- Ǧərə — šəvi bədə vyčud;
- Čyn — iblison, kom bə odəmi zəror žəjdən;
- Div — tarsəjnə, čynə vyčud, i tono əv axməxe, čo tono gonbylyve;
- Duduk — bənə Xydo, voši idorə kardə, bərəkət vardejdə;
- Ledu u Məhmud — po leqende bratья spasaющie sestru; nesut v sebe simvol spasitelя ot nedruqov, obraz messii dlя talışeй;
- Sijah Galeš (Sijo Golyš) — qlavnıй xozяin i straj skota;
- Sijo Cyxo — obraz pastuxa v çёrnom odeяnii, sposoben prinositь udaçu i ispolnяtь jelaniя
- Pəri — obraz fei, obladaющeй maqiçeskimi sposobnostяmi;
- Xoxən (Xoxo) — bolotnoe çudoviщe;
- Xydyr Nəbi, Xyzyr ja Kyrdi zoə — oliцetvorenie vodnoqo prostranstva i zeleni, pokrovitelь skota;
- Cošəmbə Xatun — suщestvo jivuщee v more;
- Šəšə — demoniцa, razmerom s koşku, pıtaetsя navreditь rebёnku.