Pir Šərəfšah Dulai Taleši
| Pir Šərəfšah Dulai Taleši | |
| Movardə zəmin | d. Dərsərə, Tolyšiston |
|---|---|
| Faolijət | Sufijə dəvuš ijən mistik, tolyšə šair |
Pir Šərəfšah Dulai Taleši (XIV əsri mijonə, d. Dərsərə, Tolyšiston — XV əsri mijonə, d. Dərsərə, Tolyšiston) — məšhurə sufijə dəvuš ijən mistik, tolyšə šair, Šərəfšahon šeirə səmti soxtəkəs[1].
Biografijə[sərost bykə | kodi sərost karde]
Movarsə ružiku nomyš Səjd Šərəfəddin be, pyəš Abdullah. Pešo məšhur be de yštə dubəjton bənə Pir Šərəfšah Dulai. Ijən bəj "Šojə dəvuš" əvotin.
Səjd Šərəfšah yštə əǧyləti ijən čyvonəti yštə dijədə Dərsərədə dəvoniše. Əfsononku zyne bedə ki əv cocinə cijon, mečuzon karde zynejdəbe, ijən čubəčurə əfsononədə nyvyštə bejdə ki əv bečəvobə ešǧyš dəvoni. Ijən ve məšhurə hodisəje kejnə Šərəfšah bo recinə Hirusə hošte šedəbe, Hurisə ce Gəskari joli Amir Sasani hovə be. Gilani tarixiku zyne bejdə ki Amir Sasan bə hakimijət oməj 1389 sorədə. Cyjo bešedə ki Pir Šərəfšah žijedəbe, nyvyštejdəbe XIV əsri mijonədə ijən ce XV əsri mijonədə[1].
Iminə təhsil Xoraskədə səše, pešo bə Nəčəf ijən bə čo šəhəron še yštə təhsili dəvom kardejro, dini-fəlsəfə elmon umutyše, ijən pešo bə Dərsərə ogarde, Dərsərə ce Rezvašəhri nezijədə, əjoən tosə žimoni oxoj mande[2].
Šərəgšah bənə əcəj divožon ja de zəmini kašte ko kardəbe jaan ki de ǧyjmətinə syǧon ov kardej ijən həvate məšǧul be.
Əcəj movardə ruž ijən marde ruž zyne bejdəni. Gyləj əfsonədə vote bejdə ki əv Dərsərədə kyštə be bə əcəj kali sufijə fikron gornə.
Šairəti[sərost bykə | kodi sərost karde]
Bə vaxtonədə čurbəčurə sufijə daston soxtə bybin. Šairon bino kardyšone əsəron nyvyšte buminə zyvononədə, komon farsi zyvoniku fərǧ hestyšone, kom bəvədə hisob bejdəbe bənə ədəbijotə zyvon, bo xəlǧi mistikə parson ijən dini mistikə izoh kardejro. Hežo bəvədə Šərəfšah bə nətičə omedə ki dubəjton bə tolyši nyvyšte ijən həšinyštə giləki ləhcə komi əv zynejdəbe. Əcəj əsəronədə arxaikə syxanon vejin, komon ysətnə tolyšə ijən giləkə zyvonədə oko doə bejdənin, əvoni javli zyxonəzynon izoh karde bəzynen[2].
Dubəjti nymunə[1][sərost bykə | kodi sərost karde]
| Bə tolyši |
|---|
| Mynim Šərəfšah, del bəty ešǧi nalešim,
Məhbubane səru dim dəsun-balešim. Bə gəz kam, vəli bə pənha cəndin alešim, Həman be Dula, gujedin jek in talešim. |
Pəjdo kardej[sərost bykə | kodi sərost karde]
1970–1976 soronədə Buxarest šəhərədə Ironi tələbə Əli Suti ce Rumynijə elmon akademijə kitobxonədə təsodufədə bə Pir Šərəfšahi nevyštəj pegyni, končo 788 dubəjti heste. Pešo yn «Divan» Teǧeronədə 2005-nə dorədə cap be. Cerə ym nyvyštəj bə Buxarest egyni ysətən syre.
Šərəfšahon[sərost bykə | kodi sərost karde]
Šairi hənijən 54 gylə dubəjti cap bin «Gədəlijə divan» kitobədə. Ym dybəjton məšhur byə əruz səmtədə nyvyštə byənin, əmma hyčəjnə žanrədə bin. Ironə ədəbijotšynosədə by žygo širon šairi nomi noəšone «Šərəfšahon». «Šərəfšahon» vejni yštə məzmunədə əxloǧinə, mistikə ijən dini xosjətšon heste[1].
Xotirə[sərost bykə | kodi sərost karde]
Əvəsori oxojədə ijən tovystoni əvvələdə xəjli odəmon bə Haft-Dəgənəni višə omejdən, mandejdən ijən šairi tarif kardejro əcəj šərəfsahon handejdən.
Səvonon[sərost bykə | kodi sərost karde]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Aliev D. A. Tolyšə klassik ədəbijoti tarixiku. Pir Šərəfšəh Dulai Taleši / İz istorii klassiçeskoй talışskoй literaturı. Pir Şerefşax Dulai Taleşi // Molodoй uçёnıй : jurnal. — 2023. — Aprelь (№ 15 (462)). — S. 258-259. — ISSN 2072-0297 ISSN-L 2072-0297
- ↑ 2.0 2.1 Əliyev C. Klassik ədəbiyyat tariximizdən Pir Şərəfşah Dulayi Taleşi // Məşəl. — 2023. — № 3. — S. 35-37.