Tofiǧ Ilhom

Tofiǧ Ilhom
Movardə taryx	9 Avgust 1941
Movardə zəmin	Ǧyzlyvo, Masalu rəjon
Mardə taryx	30 May 2000(2000-05-30) (58 sinədə)
Šəhrvandəti	Azərbojčon
Millət	tolyš
Faolijət	šair, ənyvyšt, miəllim

Tofiǧ Ilhom (9 avgust 1941 sor, Ǧyzlyvo di, Masalu rajon — 30 maj 2000 sor, Ǧyzlyvo di) — tolyšə šair, ənyvyšt, miəllim, Azərbojčoni ənyvyšton ittifoǧi uzv.

Biografijə

Šahbazov Tofiǧ Ejnəli zoə Ǧyzlyvo dijədə bə dynjo omə. Pyəš hukuməti məmur, moəš kolxozədə koəkə byə. Bə iminə sinif 9-minə sinədə šə. 4-minə sinifədə handeədə yštə ha dyglə cəši rušnə gin kardəše. Yštə təhsil dəvom kardəše məxsusi internatə məktəbədə.

1963-1968-minə soronədə əjoni handəše bə vaxtinə Azərbajčon Dovlətə Universiteti, ysətnəni BDU filologija fakultədə. 1968-minə soriku tobə yštə umri oxoj (32 sor) Ǧyzlyvo di mijonə məktəbədə miəllim ko kardəše.

30 maj 2000 sorədə, de dyli noxəši bə rəhmət še.

Ofəjevonəti

14 siniku bino kardəše bə bədiijə fəolijjət. Yštə šeironyš dy gylə zyvonədə - həm bə tyrki, həmən bə tolyši nyvyštəše. Əsəronyš cap byə muxtəlifə ružnomonədə ijən žurnalonədə. Iminə šeiryš «Azərbajčoni pioneri» žurnalədə cap byə. Šeironyš ən vej bešə «Lankon» ružnomədə. Pešo mutəmadi cap byə "Tolyši sədo” ružnomədə.

Vej mahnejon peǧandə byən bə Tofiǧ Ilhomi šeiron muǧənnijon tərəfədə. Baloǧlan Əšrəfov de Səməd Tolyši vote bəbe ki, de əcəj šeiron bə səhnə bešən. Israil Məmmədovi de Ismajil Səfərovi bəcəj syxanon mahne peǧandəšone ijən de jolə məhorəti ifo kardəšone. Hətta Tofiǧ İlhomi yštənyšən gyləj "Nazilə” nomədə šeir nyvyštəše, bəj mahne peǧandəše. Həminə mahne Səməd Tolyši esətən ifo kardedə.

Tofiǧ İlhomi həmro Dilšad xanymi vej zəhmət kəšəše dəj. Cəj dyglə cəšon nyvindonən de Dilšad xanymi koməgəti bə tolyšə xəlǧi tale aid byə həmə tədbironədə ištirok kardəše. Dilšad xanym bəjo vində cəš, nəvə lyng byə. Xydo cəj šyti rəhmət byko. Vote bəbe ki, Tofig Ilhom de həmmə tolyši šairon, ənyvyšton, məšhurə odəmon vindemonədə byə.

Məšhuər junani šairi Homeriən dy gylə cəšon vindəšni. Ənčəx əj bəštə xəlǧi «Iliada» de «Odesseja» nomədə dy gylə poeməš ərməǧon kardəše. Əve Azad Talyšoǧlu votəše: «Tofiǧ Ilhom tolyšə xəlǧi Homere». Cəj šeiron bə koǧəz ovoštyneədə ijən bə i vyrə gyrdə kardejədə syftə jolə kinəš Ulkər məšǧul byə. Pešo yn ko cəj rukə kinə Azərguli dəvom kardəše.

Tofiǧ Ilhom tolyšə zyvoni mydofijə kardəkəsonədə gyləj be ijən yštə əsəronədə tolyšə xəlǧi behəxəti barədə nyvyštejdəbe, sədo kardəbe cy tolyšon zyvoni, mədənijəti, həxon ijən ozodəti mydofijə karde. Yštə xəlǧi millijə-ozodəti myzokirədə be, de yštə šeiron bə xəlǧi bovə dojdəbe ki tolyšon xošbəxtə talešon bəbe, nəsihət dojdəbe merdəti, patriotəti vinde.

12 gylə kitobyš cap byə: «Kafte» (1993), «Gyzyl gul» (1995), «Iki xoruz» (1997), «Kərbəladan gələn səslər» (1998), «Kitablaryn anasy» (1998), «Xəzinələrin acary» (2000) ižən «Az tolyšim» (2001). Iminə jiən oxonə kitobyš tolyši zyvonədə, əmandəni penč gyləjni tyrki zyvondəj. Cy haft gylə kitobədə ənčəx «Az tolyšim» kitob šairi vəfot karde bədigə cap byə. Həminə kitob, tolyši məšhurə alimə zoə Doktor Əli Əbdoli Iron Islam Respublikə Rizvanšəhrədə cap kardəše de latyni grafikə. 2006-minə sorədə həvəsko tolyššynos Rabil Abdinovi cəj tolyšiədə byə šeiron «Tolyšə əsəron» nomədə 2 čildədə bə cap hozy kardəše. Cə kitobon 2 čild cap byə, 3-minə čild de maddi problemon səbəbi hələn yštə capi bə cəše.

Ve əhmijətinə rol əcəj fəolijətədə əǧylə šeiron ijən ədəbijot hestyšbe, čo zyvononədə bə tolyšə zyvon pegordynijə ədəbijot. "Kafte" cy šairi capədə iminə bešə kitob be, əcəj dylədə šeiron hestbin bo jolə odəmon ijən bo əǧylon čo kardə byə šeiron hestbin, byzulon ijən čo myəllifon šeiron pegordynon. Kitobi redaktor fəlsəfə elmon doktor Novruzəli Məmmədov be, ijən resenzent cy "Lankon" ružnomə redaktor Šəkər Aslan be. Bəbe vote ki cy Zulfuǧar Əhmədzadə bə əǧylon ədəbijoti dyždə tohfə dəǧande bəpeštə Tofiǧ Ilhom ysətnəni vaxti dyminə odəme ki bə əǧylə ədəbijoti ijən poezijə tolyšə zyvonədə jolə tohfə dəǧandyše.

1993 soriku, iminə šeiron məčmuə beše bəpeštə, Tofiǧ Ilhom 5 sori myddətədə 6 gylə kitob dumojəndy bekardyše. Bə vaxtonədə bo kitob cap karde ve malijə xarčon lozim bin, esa boj Tofiǧ Ilhom pul pəjdo kardəbe yštə miəllimi gədəlijə mangə maašiku.

Bibliografijə

Šeiron ijən poemon məčmuəjon

Bə tolyši

• "Kafte", 1993
• "Az tolyšim", 2001
• "Tolyšə Əsəron", 2006

Bə tyrki

• "Qızıl gül" ("Syə vyl")., 1995
• "İki xoruz" ("Dy gylə suk")., 1997
• "Kərbəladan gələn səslər" ("Kərbəloku omə sədon")., 1998
• "Kitabların anası" ("Kitobon moə")., 1998
• "Xəzinələrin açarı" ("Xəzinə kilid")., 2000

Šeiron

• "Əmə tolyšonimon"
• "Az tyni čəš kardedəm"
• "Dustəti"
• "Ha tolyš"
• "Čymy zyvon"

Ədəbijot

• Barat Gasymov. “Gyləy šair hestbe”, “Talyšskij vestnik”, № 15, 2004
• Əli Əbdoli bə Tofiğ Ilhomi “Az tolyšim” kitobi nyvyštə myǧəddimə (bə farsi), Iron, Rizvanšəhr, 2001, səh.3-6.
• “Lankon”, ružnomə dast, 1990-1993.
• Rabil Abidini bə Tofiğ Ilhomi “Tolyšə əsəron”, I kitobi nyvyštə myǧəddimə, B. 2006, səh.5
• “Tolyšə sədo”, ružnomə I dast, (1992-1994).
• Tofiǧ Ilhom. “Tolyšə əsəron”, II kitob, Boku. 2006. 128 səh.
• H. Məmmədzodə “Tolyši šair-ənyvyšton” “Tolyš”, ružnomə, № 1(6), maj, 2002.