Čoǧrafijə

Čoǧrafijə (ğəd.-Yunan γεωγραφία - yeri izah karde, γῆ — Yer ujən γράφω — nıvıştəm, təsfir kardəm) — yunan sıxani bə geo-zamin, qrafo-nıvıştəm, təsvir kardəm. Coğrafiyə elmi bani Erotosfen hesob bedə. Çəmə planetədə bıə proseson umutedə. Im elm çəmə erasə 2 həzo sor bə nav bino bıə. Miyonə sasoron bəpeştə ım elm ve inkiuşaf kardışe. Əv coğrafiya elmi bə dı vırəş coş kardə. Qıleni nomış “ivodə(ümumi) coğrafiya”, dıminə poə nomış “ölkəşünasəti” noəşe. Nüə coğrəfiyan elmi eyni ğaydədə iyan bə dı vırə co bedə. Əmma, nomnoş dəqiş buə.İminə poə nom fiziki coğrəfiyə, dıminə poə nom iqtisadi coğrəfiyə. Dı coğrəfiyə elmi əvlod buə elmonən heste ımon geomorfologiyə, paleocoğrəfiyə, iqlimşünasəti, zamini coğrəfiyə, hidrologiyə iyan siyasi coğrəfiyə. Çivonku co bə texniki elmon aid kardəbuə karteqrafiyan bı elmi aide.Bə corəfiyə elmi kamişi nez buə elmondə Tibb coğrəfiyə inən hərbi(canqə) coğrəfiyan heste.

1. Komleks elm, hansiki çı Yeri çoğrafi təbəğon umuteydə və əsas dıqğətış bə zaman-məkan ğanunauyğunluği aşkar kardeye. Çı çoğrafiyə elmon əsas umutə obyekt qeosferaye (biosfer, atmosfer, litosfer, hidrosfer və torpaği təbəğon) və qeosistemonin (landşafton, iqlimə zonən,bioqeoцenozı ..)

2. Qırdə kardə bıə zıneye çı qıli ərazi, obyekti, prosesi zaman-məkan həxədə (Çı materikon ujən okeanon çoğrafiyə, Toloşi çoğrafiyə, çı cəhra çoğrafiyə, çı infeksiyə çoğrafiyə...)