Mədənijət – ce insoni ijən čəmijjəti inkišafi myosirə səvijəje, insoni ofəjə kardə və nəsliku bə nəsl dəvardə maddi ijən mənəvi dəjəronin.
"Mədənijət" syxani latini zyvonədə tərčuməš "julture" – kašte, perosnije, cok kardeje. Ym syxanon navko mənoš – zəmini kašte, zəminədə ko karde be. Tədričən insonon fəalijjət dairə hovuž be və “mədənijjət” syxanən məna dəmande čo mənaonənən yštə dylədə ehtiva karde: maarifpərvərəti, səvod, tərbijə.
Məšhur urusə zyvonšunas Vladimir Dal yštə “İzahinə luğət”ədə nyvyštedə: “Mədənijət –kašte, cicisə səpe ko kardeje, ym əgli ijan əxlaği səvode”. Mədənijjət – ce sivilizasijaon ijən etnoson əsas čəhətonku gyləjnije. Cəmə planetədə ce mədənijjəton muxtəlifəti inson ibemonon ən jolə dəjəre; bymi kali vaxton integral mədənijjətən votedən. Inson de mədənijjəti vasitə yštəmustəgil fərd, ce čəmijjəti uzv be dərk kardedə.
Čəmjət. Ce ərəbon syxani ce čəm syxaniku ofajə byə. Čəmjət har vyrə hisob karde bəbe. Čəmjət ce insonon i vyrədə gyrdə byə vyrəje. Ce čəmjəti kəšon, məktəbi, Xyjzon hisob karde bəbe. Čəmjətədə yštəni barde ǧanunon Etiket votejdən.
Memarəti — ce odəmon binomoniku žygo ce žimoni kycbəkyc həmmə vyrədə de ružygari nyrəsəjon olyǧne koj ǧale.
Hələ ǧədimə Roma memar həmən ce memarəti bino ənəjondə gyləjni, Viruvi žygo votedəbe: “Memarəti ce se gylə suni səpeje. 1.Durum varde. 2.Ovand (xəjr) 3.Recinəti”
Texnikə (çe yunanon zıvonədə karde zıne məhnə doydə). Elmi kəşfonku istifadə karde dəy jimoni rohət karde ro aləton istehsal kardeye. Isət texnika çe jimoni har sferadə istifadə karde bedə. Isətnə zəmonədə ən ve komputer texnikon, mikro elektronikonku ve istifadə kardə bedə. Çe texnika inkişaf çe elmi tərəqqiku mıtiye.
Tibb — ce insoni noxəšijon səbəbi umutə elme. Tibb noxəšijon səbəbi umeteku zijodə həmən ce noxəšijon təjin karde, əcəjku yštəni coko noǧo doj bəbe əvonijən umutejdə. Tibb həmən noxəšon cok karde roon umutə elme. Ce tibbi tarix ve ǧədime. Inson bə dynjo omə ružiku de noxəšijon čang kardəše. Cəməku bə xəlǧi təbabəti tyrkəcorə votejdən.
Həmmə portalon
