Futbol

Futbolə ləp

Futbol,Laplapon — de lyngy hənək kardə gyləj varzyši hənəke.

Tarixış

Arxivonku jıqo vestonən pəydo bıən ki, ve ğədimə vaxtonədə muxtəlif xəlqon de lınqi ləpə hənək kardəşone: məsələn Ğədimə Romədə, Yolə Novorodədə, miyonə əsronədə Fransə iyan İtaliyədə. Əncəx, həmunə hənəkon bə ısətinə hənəki kam oxşəş doəşone. 1863-nə sori oktyabrədə Londonədə ləpə hənəki həvəskaron qırdə bedən. Çəvon arədə mubəhisə eqınedə: futboli “əncəğ de lınqi” hənək bıkən, ya “de lınqi, həmən de dasti”? “Əncəx de lınqi” hənəki tərəfdoron ıştə ittifoği soxtedən. Im ittifoğədə çe hənəki iminə ğaydon hozo kardedən. Həmunə ğaydon heçən sərost nıbin, əve çand dasoron dılədə bə ğaydon əlavon iyan dəyişikon kardışone. Hakim bə məydon əncəğ 1878-nə sorədə dəşe. Ta bə həmunə vaxti hakim məydoniku bə kəno nıştedəbe, hənəkəkon bəy muraciət kardedə, əçəvon mubahison həll kardedəbe. Yonzə metrəynə cərimə zərbə (penalti) 1891-nə soriku bə hənəki ğaydon daxil bıə. 1926-nə soriku çe kınconku jə zərbon nəticədə dəvardə qolonən hesob kardedən.

Futbolə stadion

Futbolə məydoni dorozi 90 -110 metr, huvuji 60 -75 metr bıə myonkıncinə məydone. Kırtə tərəfon miyonədə və-bəvə, dı qılə bə bedə, ləpiyan bı bəon ğande lazime. Futbolə bə sahə 18 m-e. (huvujiş 7.32 m, bılındiş 2.46 m). Dınyoədə ən yolə stadion çe Braziliyə Rio-de-Janeyro şəhrədə bıə “Marakana” stadione. ”Marakana” stadion 200.000 (dı sa həzo) tamşoko qətedə.

Dınyo futbolə çempionat

Dınyo futbolə çempionat ço sorədə i kərə dəvordonyə bedə. 1930-nə sori, iminə Dınyo futbolə çempionatədə “Uruqvay” ğalib bıə. Oxonə çempionat 2010-nə sori 11 iyun -11 iyulədə NAR-də dəvardə. Finalədə “Hollandiyə” de 1 - 0 hesobi məğlub kardə İspaniyə çempion bıə. Çı Dınyo çempionə nomi ən ve ğəzəncəkə “Braziliyə” bıə. (5 kərə).

Ğaydonış

Bə rəqibi ləğı jəy, pobın doy, ğərəzinə hurəc karde, əçəy səpe vaşte, əy de dasti qəte iyan hıs doy bə futboləkə ğədəğəne. Sıvoy vəbəkari hiç ki de dasti hənək kardənin ni. Bo hənəki ğaydon əməl nibeədə hakim cərimə zərbə təyin kardedə. Kali, hənəkkar bo ğaydon neicra dəvom kardəbu, hakim əvi xəbədo kardə. Futboləkə çımi bəpeştən bo hənəki ğaydon neicra kardəbu, əvi çe məydoniku bekardedən.

Offsayd

Futbolədə “hənəkiku bə kəno” votəynə, qıley sərəsəy heste. Jıqo qıley vəziyyət beədə hənək karde əbıni. Kali, futbolhist ləpi bə ıştə komandə həmro doyədə, əçəvon arədə əncəx rəqibi vəbəkar mandəbu, “hənəkiku bə kəno” vəziyyət bə əməl omedə. Navinə hurəcə xəttədə, çe futbolhisti vədə, de rəqibi vəbəkari bə i vırə, kami i hənəkəkə bıənine.

Əsri hənək

23 oktyabr 1963-nə sorədə, Londonədə qıləy qeyri-adi futbolə hənək dəvardonişone. Çı Dınyo vıjnə komanda hənək kardedəbe. Çı “Sasori hənək”i televiziya bə Dınyo həmmə vıron nuşo kardedəbe. Çı Fitboli Sasorə Yubiley joqo ğeyd bedəbe. Hənəki Londonədə dəvarde iyan çı komandonədə qıləy çe İngiliston vıynə komandə be izoh ve sadəye: futboli vətən İngiliston hesob bedə. Hənəki ğalibən İngiliston be (2-1).